Αν απαντήσετε σωστά σε 4-5 απαντήσεις, τότε συνίσταται να χαλαρώσετε με τη διατροφή σας ενώ αν οι θετικές απαντήσεις είναι περισσότερες, τότε η ενασχόληση με τη σωστή διατροφή έχει φτάσει σε σημείο εμμονής και χρήζει άμεσης αντιμετώπισης τόσο από διαιτολόγο όσο και από ψυχολόγο.
Οι διατροφικές διαταραχές είναι σοβαρές ασθένειες, αποτέλεσμα βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων που σχετίζονται τόσο με τη διατροφική συμπεριφορά όσο και με τις σκέψεις, τα συναισθήματα αλλά και τη γενικότερη αίσθηση της ταυτότητας και του εαυτού. Το άτομα με θέματα στην πρόληψη τροφής ασχολούνται σε υπερβολικό βαθμό με το βάρος τους αλλά και με το είδος, την ποσότητα, την ποιότητα και τη σύσταση των τροφίμων που καταναλώνουν προσπαθώντας με αυτό τον τρόπο να καλύψουν άλλα ψυχικά ελλείματα.
Συνήθως χαρακτηρίζονται από χαμηλή αυτοπεποίθηση, ανάγκη για έλεγχο του περιβάλλοντός τους κι από έλλειψη πίστης στις δυνατότητές τους με αποτέλεσμα να συνδέουν την αξία που έχουν ως άνθρωποι με την εξωτερική τους εμφάνιση. Η εικόνα που έχουν για το σώμα τους διαστρεβλώνεται κι ακόμα κι αν φτάσουν σ’ ένα επιθυμητό για το ύψος τους αποτέλεσμα, εξακολουθούν κι εκφράζουν δυσαρέσκεια για το σώμα τους και το σωματικό τους βάρος. Τα άτομα αυτά είναι συνήθως αρκετά φιλόδοξα έχουν όμως έντονο άγχος, ενοχικά αισθήματα και τις περισσότερες φορές μπορεί να παρουσιάζουν και καταθλιπτική συμπεριφορά.
Όλοι μας, άλλοι λιγότερο κι άλλοι περισσότερο, έχουμε ακούει για κάποιες διατροφικές διαταραχές όπως είναι η νευρική βουλιμία ή η νευρική ανορεξία οι οποίες μάλιστα μπορεί να δημιουργήσουν σοβαρές βλάβες στη σωματική υγεία του ανθρώπου ακόμα και να απειλήσουν τη ζωή του. Τι ακριβώς όμως είναι οι διατροφικές διαταραχές;
Νευρική Ανορεξία
Νευρική βουλιμία
Τα άτομα με νευρική βουλιμία έχουν συχνά κι επαναλαμβανόμενα υπερφαγικά επεισόδια δηλαδή καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φαγητού, σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα, χωρίς να έχουν έλεγχο της ποσότητας που καταναλώνουν. Στη συνέχεια επειδή διακατέχονται από έντονο άγχος και ντροπή καταφεύγουν σε ακατάλληλες αντισταθμιστικές συμπεριφορές όπως είναι η πρόκληση έμετου, η χρήση καθαρτικών, διουρητικών, χαπιών διαίτης και η εξαντλητική σωματική δραστηριότητα προκειμένου να αποβάλλουν τις παραπάνω θερμίδες. Τα άτομα αυτά τελικά επιδίδονται σε έναν φαύλο κύκλο δίαιτας- υπερφαγίας και εκκαθάρισης, που είναι ιδιαίτερα ψυχοφθόρος.
Η ψυχογενής βουλιμία είναι πιο συχνή από τη νευρική ανορεξία, η έναρξή της παρατηρείται σε ηλικίες 13-20 ετών και στη συντριπτική πλειοψηφία εμφανίζεται σε γυναίκες. Είναι μία κρυφή ασθένεια γιατί εξαιτίας των αισθημάτων άγχους, ενοχής και ντροπής για τη συμπεριφορά τους, μπορεί να πάσχουν για χρόνια χωρίς να το γνωρίζει κανένας από το περιβάλλον του. Ωστόσο, τα άτομα με νευρική βουλιμία είναι αρκετά πρόθυμα να ακολουθήσουν θεραπεία και να ξεφύγουν από το φαύλο κύκλο της διαταραχής.
Τα άτομα με Αδηφαγική υπερφαγία έχουν συχνά κι επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας όπως και τα άτομα με νευρική βουλιμία με τη διαφορά ότι σε αυτή την περίπτωση δε καταφεύγουν σε μεθόδους εκκαθάρισης. Κατά τη διάρκεια του βουλιμικού επεισοδίου το άτομο νιώθει ότι χάνει τον έλεγχο της τροφής που καταναλώνει ενώ στη συνέχειά διακατέχεται από έντονα συναισθήματα άγχους, απέχθειας, ενοχών και ντροπής. Τα άτομα με αδηφαγική διαταραχή έχουν ακατάστατες διατροφικές συνήθειες και συνήθως το βάρος τους είναι μεγαλύτερο από το ανώτατο φυσιολογικό.
Αδηφαγική Υπερφαγία
Τεστ του Bratman για την ορθορεξία
01.Αφιερώνετε περισσότερο από 3 ώρες ημερησίως με το να σκέφτεστε τί ακριβώς θα φάτε;
02. Προγραμματίζετε τα γεύματά σας αρκετές ημέρες πριν;
03. Είναι η θρεπτική αξία του γεύματός σας περισσότερο σημαντική από την ευχαρίστηση της κατανάλωσής του;
04. Μειώθηκε η ποιότητα της ζωής σας με την αύξηση της ποιότητας της διατροφής σας;
05. Έχετε γίνει πιο αυστηροί με τον εαυτό σας πρόσφατα;
06. Αυξάνεται η αυτοπεποίθηση σας όταν τρώτε υγιεινά;
07. Έχετε σταματήσει να καταναλώνετε τα τρόφιμα που απολαμβάνατε, προκειμένου να καταναλώνετε τα «σωστά» τρόφιμα;
08. Η διατροφή σας δεν σας επιτρέπει εύκολα να φάτε έξω, απομακρύνοντάς σας από την οικογένεια και τους φίλους σας;
09. Αισθάνεστε ένοχοι όταν «χαλάτε» τη δίαιτά σας;
10. Αισθάνεστε καλά με τον εαυτό σας και ότι έχετε τον πλήρη έλεγχο όταν τρώτε υγιεινά;
Τα άτομα τα οποία πάσχουν από τη συγκεκριμένη διατροφική διαταραχή έχουν μία διαστρεβλωμένη εικόνα για το βάρος τους και το σχήμα του σώματός τους, δηλαδή θεωρούν ότι είναι παχιά ακόμα και όταν η απώλεια βάρους τους είναι τέτοια που μπορεί να καταστεί επικίνδυνη για τη ζωή τους.
Η ψυχογενής ανορεξία μπορεί να παρουσιαστεί σε άτομα οποιασδήποτε εθνικότητας ή κοινωνικοοικονομικής τάξης, η έναρξή της παρατηρείται σε ηλικίες 13-20 ετών και πλήττει περισσότερο κορίτσια. Είναι μία ψυχιατρική διαταραχή που ενώ έχει μεγάλο ποσοστό θνησιμότητας (10%), η έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή της μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη αποκατάσταση.
Διατροφικές Διαταραχές και Θεραπεία
ΒΑΣΙΚΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ
Η ορθορεξία είναι μία άτυπη διατροφική διαταραχή που κατατάσσεται στις διατροφικές διαταραχές μη προσδιοριζόμενες διαφορετικά και εμφανίζεται όλο και συχνότερα στις αναπτυγμένες χώρες. Τα άτομα με ορθορεξία και ορθοτροφία παρουσιάζουν υπερβολική ενασχόληση με την ποιότητα και το είδος τροφής που καταναλώνουν. Πιο συγκεκριμένα, χαρακτηρίζονται από μία παθολογική εμμονή για βιολογικά «καθαρή» ή σωστή, υγιεινή τροφή και ταυτόχρονα αποφυγή, σε επίπεδο ψυχαναγκασμού, των «ανθυγιεινών» τροφίμων όπως είναι το αλάτι, τα τηγανητά, τα γλυκίσματα, το ζωικό λίπος, η ζάχαρη κ.α.
Εδώ είναι πολύ σημαντικό να τονισθεί ότι οι άνθρωποι οι οποίοι συνειδητά επιλέγουν έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής δεν χαρακτηρίζονται ως ορθορεκτικοί. Αυτό το οποίο χαρακτηρίζει τη διαταραχή είναι ότι η εύρεση, η προετοιμασία και η κατανάλωση του φαγητού γίνεται μ’ έναν εμμονικό και ψυχαναγκαστικό τρόπο. Για παράδειγμα τα άτομα αυτά μπορεί να βιώνουν μεγάλη ψυχική ένταση εάν δεν υπάρχουν «υγιεινά» φαγητά στο διαιτολόγιο τους, να προετοιμάζουν τα γεύματά τους αρκετές μέρες πριν, να συμμετέχουν σχολαστικά σε αντίστοιχους λογαριασμούς κοινωνικής δικτύωσης, να αποσύρονται κοινωνικά προκειμένου να μην αναγκαστούν να καταναλώσουν «ανθυγιεινή» τροφή.
Η σχολαστική τήρηση του «ορθού» διαιτολογίου τους δίνει μεγάλη αυτοπεποίθηση και αίσθημα ανωτερότητας σε σχέση με τους άλλους που δεν μπορούν να έχουν τον έλεγχο. Αντίθετα, στην περίπτωση που «παρεκτραπούν» και δεν ακολουθήσουν το διαιτολόγιό τους, αυτοτιμωρούνται με ακόμα πιο αυστηρούς διαιτητικούς κανόνες ή ακόμη και με αποχή από τρόφιμα που σε ακραία μορφή μπορεί να οδηγήσει σε υποσιτισμό μέχρι και σε θάνατο.
Τα άτομα με νευρική ανορεξία αισθάνονται έναν έντονο, μη δικαιολογημένο φόβο για το βάρος τους το οποίο αρνούνται να διατηρήσουν πάνω από το κατώτερο φυσιολογικό και γι’ αυτό καταφεύγουν είτε σε ακραίο περιορισμό τροφής ακόμα και ασιτία (περιοριστικός τύπος νευρικής ανορεξίας) είτε σε επεισόδια υπερφαγίας τα οποία στη συνέχεια συνοδεύονται από πρόκληση εμετού ή από χρήση καθαρτικών, διουρητικών και χαπιών διαίτης (εκκαθαριστικός τύπος νευρικής ανορεξίας). Η πολύωρη κι εξαντλητική γυμναστική είναι ένας άλλος τρόπος απώλειας “του περιττού βάρους”.
Οι διατροφικές διαταραχές, όπως έχει προαναφερθεί, είναι πολύπλοκες διαταραχές που μπορεί να επιφέρουν σοβαρές ψυχικές και σωματικές συνέπειες για την υγεία του ατόμου. Οι ασθενείς συνίσταται να παρακολουθούνται από μία ομάδα ειδικών που αποτελείται τόσο από ένα Διαιτολόγο-Διατροφολόγο ο οποίος θα αναλάβει την διατροφική εκπαίδευση και την εκμάθηση σχεδιασμού γευμάτων όσο κι από ένα Ψυχολόγο-Ψυχοθεραπευτή ο οποίος θα αναλάβει την ψυχολογική υποστήριξη. Ωστόσο, καθώς η θεραπεία μπορεί να είναι μακροχρόνια, η ίδια η απόφαση και η δέσμευση του ατόμου να μπει σε πρόγραμμα θεραπείας σε συνδυασμό με την ταυτόχρονη ενσωμάτωση της οικογένειας στη θεραπεία είναι μείζονος σημασίας και μπορεί να συμβάλλουν καταλυτικά στην αναγνώριση, διαχείριση κι αποκατάσταση τόσο των προσωπικών όσο και των ενδοοικογενειακών ζητημάτων τα οποία μπορεί να επηρεάζουν την εμφάνιση της διατροφικής διαταραχής.
Ορθορεξία – Ορθοτροφία
